Vanmorgen schoot het citaat ‘Mens sana in corpore sano’ door me heen. Op de middelbare school vond ik dit al een prachtige uitspraak. Vertaald uit het Latijn betekent dit: ‘Een gezonde geest in een gezond lichaam.’ Ik heb dit citaat wat aangepast en het hart eraan toegevoegd, omdat voor mij, in alle trainingen die ik geef, de energie van het hart en de verbinding tussen hart, lichaam en geest, centraal staat. Voor mij is het:

Een vitaal lichaam, een kalme, heldere geest en een vriendelijk, open hart

Misschien voel je je op dit moment helemaal niet vitaal, heb je weinig energie, veel spanning en stress in je lichaam en onrust in je hoofd. Het kan zijn dat je geen vriendelijkheid voelt, misschien vooral niet naar jezelf.

Het goede nieuws is, dat je door bewuste oefening die gezonde geest in een gezond lichaam en een vriendelijk hart kunt ontwikkelen. De ‘sleutel’ is: lichamelijk en geestelijk in beweging blijven en jezelf blijven ‘voeden’.

Naast wandelen, fietsen, tuinieren en zo gezond mogelijk eten, zijn hierbij voor mij drie vormen van ‘training’ van belang, waarmee je zowel je geest als je lichaam zo gezond mogelijk houdt.

De mindful zelfcompassietraining:

Hierin oefenen we om onze geest beter te leren kennen, deze meer tot rust te brengen en vriendelijkheid, ‘hartelijkheid’ te ontwikkelen, ons hart te openen voor onszelf en daarmee ook voor anderen. Ons lichaam, onze zintuigen en de ademhaling spelen hierin een cruciale rol.

We beginnen met pauzeren, gewaar zijn (mindfulness) en ons open te stellen voor wat we waarnemen, dit te erkennen, zonder er iets van te vinden.

Oefening: Lees dit stukje tekst, sluit dan je ogen of richt ze op een punt voor je, breng je aandacht in je lichaam. Voel het contact van je lichaam met de ondergrond, wees je bewust van sensaties in je lichaam. Wees je gewaar van geluiden. Volg het in- en uitstromen van je adem zonder er iets aan te veranderen. Doe dit een paar minuten…wat merk je op? Open dan weer je ogen en sta even stil bij wat je opmerkte. Misschien merkte je onrust, moeheid, spanning, ontspanning, een bepaalde emotie, gedachten…Sta jezelf toe om te ervaren wat je ervaart, zonder oordeel, zonder er iets van te vinden.

Dit gewaar zijn oefenen we in elke sessie van de training. Op basis hiervan gaan we verder met het onderzoek van onze lichamelijke sensaties, gedachten en emoties.

In de ‘Zelfcompassiepauze’, een belangrijke oefening in de training, komen drie elementen van zelfcompassie terug:

• Mindfulness: erkennen van de worsteling, het ongemak.
  
• Gedeeld mens-zijn: het besef dat we niet alleen zijn, dat pijn en lijden onderdeel zijn van mens-zijn en dat we dit dus met alle andere mensen delen.
  
• Vriendelijkheid: een vriendelijk, compassievol antwoord geven op ons lijden door middel van woorden of gedrag.

We verkennen in de training de innerlijke criticus en onze vriendelijke, compassievolle stem Ook onderzoeken we wat echt betekenisvol voor ons is, wat ons voedt en hoe we onze vriendelijkheid kunnen uitbreiden naar anderen. Bij dit alles ervaren we steeds hoe lichaam, gedachten en emoties , – hoofd en hart -, in verbinding staan met elkaar en hoe wij verbonden zijn met vele, -alle – andere mensen.

Ervaringen van deelnemers:
Margo: ‘Zelfcompassie leerde mij mezelf te accepteren. Gevoelens van ongemak en gevoelens van gemak het mocht er allemaal zijn!  Het werd een ontdekkingsreis voor mij.’

M. ‘Ik heb de training als waardevol ervaren, met name als het gaat om het bewust zien en zijn van bepaalde ‘vanzelfsprekendheden’. Ik geniet nu meer van dingen en kan mijn hoofd wat meer tot rust brengen. De training vond plaats in een rustige en veilige sfeer.’

Chi Neng Qigong

De verbinding, met onszelf, met anderen en met alles om ons heen wordt ook telkens benadrukt in de beoefening van Chi Neng Qigong, een Chinese meditatieve bewegingsleer, waar ik mijn hart aan heb verpand en die ik ook graag deel met anderen. Qi betekent levensenergie en Chi Neng Qigong is erop gericht deze energie zo vrij mogelijk te laten stromen, blokkades op te heffen.

Iedere les begint met de basishouding en de ‘eight verses’, die bedoeld zijn om in een meditatieve staat te komen, de ‘qigongstaat’.

We voelen onze voeten stevig geworteld in de aarde en stellen ons voor dat ons hoofd tot in de (blauwe) hemel reikt. Dan laten we ons lichaam zich uitbreiden voorbij de horizon en ervaren de ruimte om ons heen en in onszelf. Ook onze geest breidt zich uit en ons hoofd, ons denken, wordt stil en helder. We voelen respect – de qi van ons hart – voor onszelf, voor onze oefening en voor alles om ons heen. Hierna leiden we de qi met onze aandacht in en door ons  lichaam, tot we van kruin tot voeten hiermee gevuld zijn.
Na deze voorbereiding beginnen we met de oefeningen. Alle oefeningen worden met gefocuste aandacht en compassie uitgevoerd, met respect voor ieders mogelijkheden en beperkingen.

Ook hier ervaren we dus de verbinding van lichaam, geest en hart. Daarnaast ook de verbinding met alles buiten ons en de uitwisseling tussen binnen en buiten. We worden ons er bewust van hoe we een zijn met het hele universum. En als we dieper naar binnen gaan met CNQ kunnen we ervaren hoe ook in ons lichaam het universum is waarin alles met alles verbonden is.

Voor mijzelf heeft dit het effect dat ik me meer verbonden voel met alles om me heen. In het licht van dit grote geheel waarvan ik deel ben, merk ik dat allerlei kleine alledaagse problemen relatief onbelangrijk worden. Misschien kun je het ruimhartigheid noemen. Een ruim hart kan veel (ver)dragen.

Een mooie metafoor hiervoor vind ik die van het schepje zout dat staat voor onze moeilijke ervaringen. Het maakt veel verschil of je schepje zout in kopje water strooit of in een groot, ruim meer.

Ervaringen van deelnemers aan mijn Chi Neng Qigonglessen:

Jessie: ‘Voor mij betekent het uur van de chi neng qigong een tijd van rust, stilte, alertheid en vrede. De rest van de dag heb ik meer energie.
Heel fijn ook om te doen met anderen en niet alleen. Dat geeft een andere mooiere energie.’

Paul: ‘De oefening in Chi Neng Qigong doen me goed; het is een mooie oefening voor het samengaan van hoofd en lijf. Het zijn eigenlijk eenvoudig uit te voeren alledaagse houdingen en bewegingen met het hele lichaam, die ik door de training steeds beter ‘begrijp’/aanvoel.
Door de training en begeleiding sta ik verbaasd hoe(veel/meer) ruimte te beleven valt in en om m’n lijf.
Elke dag komt het wel voor dat ik een poosje stilsta bv in een rij in de winkel of even moet wachten bv op een perron. Het is al een paar keer gebeurd dat dat bij mij zgn. ‘CNQ-momenten’ zijn geworden.

Margo:’Qigong zijn oefeningen die je in je dagelijks leven kan integreren het is een medicijn voor lichaam en geest.’

Dru Yoga

Dit is een meer actieve vorm van bewegen met aandacht, een zachte, vriendelijke vorm van yoga die ook wel ‘Yoga van het hart’ genoemd wordt. Ook hier gaat het om verbinding van lichaam, hart en geest; verbinding met hemel en aarde en de ruimte om ons heen. Alles krijgt ruimte; fysieke ervaringen, gedachten, emoties. Het vrij laten stromen van energie (flow) staat centraal.
De lessen bestaan uit activaties, reeksen oefeningen die energieblokkades opheffen, houdingen (asana’s), ademhalingsoefeningen en ontspanningsoefeningen.

Een oefening waar beweging, adem en ervaring van energie samengaan:

Ga ontspannen staan, met je voeten op heupbreedte, stevig in de aarde. Adem in, beweeg je handen omhoog tot harthoogte, de handpalmen naar de aarde gericht. Adem uit beweeg je handpalmen rustig omlaag, naar de aarde. Op de inademing handen weer voor je hart. Beweeg dan uitademend je handen van je hart omhoog naar de hemel boven je, inademend handen terug naar je hart.
Dan bewegen je handen op harthoogte met de uitademing naar voren, handpalmen naar buiten, inademend weer naar je hart, handpalmen wijzen richting hart.
Vervolgens: Op de uitademing beide handen zijwaarts, handpalmen naar buiten; inademend handen voor het hart.
Tenslotte: Op de uitademing strek je je rechterarm naar voren, linkerarm naar achteren. Aandacht vooral bij de achterste arm en hand. Inademend breng je beide handen weer voor je hart.
Dan linkerarm naar voren en de rechterarm naar achteren en op inademing handen weer voor het hart.
Ontspan je armen en handen naast je lichaam en voel na.

In deze oefening maak je contact met hemel, aarde en de ruimte aan alle kanten om je heen en je komt telkens terug bij je hart als middelpunt. Net als bij Chi Neng Qigong doe je de bewegingen met gefocuste aandacht, waarbij je je richt op de energieflow en de verbinding, zowel naar binnen als met alles om je heen.

Tot slot:

Ik heb het steeds gehad over verbinding als belangrijk thema in alle trainingen.
Thich Nhat Hanh heeft het begrip ‘Interzijn’ bedacht. Niets (be)staat op zichzelf, alles is met alles verbonden.
Ter afsluiting wil ik een beroemde, wijze denker aan het woord laten, Albert Einstein. Hij zegt hierover:

‘Een mens is deel van het geheel dat wij ‘universum’ noemen; een deel dat begrensd is in tijd en ruimte. Hij ervaart zichzelf, zijn gedachten en gevoelens als iets dat gescheiden is van de rest – een soort optische illusie van zijn bewustzijn. Deze waanvoorstelling is een soort gevangenis voor ons, die ons beperkt tot onze persoonlijke verlangens en die onze genegenheid beperkt tot enkele mensen die ons het meest na staan. Het moet onze taak zijn om ons te bevrijden uit deze gevangenis, door onze cirkel van compassie uit te breiden tot deze alle levende wezens en de gehele natuur in al haar schoonheid omhelst. (….)‘